Znany amerykański politolog Joseph S. Nye Jr. po latach doświadczeń związanych z szeroko pojętą „siłą” pokusił się o napisanie książki. Siła w rozumieniu politologicznym, która jest w książce definiowana na najróżniejsze sposoby, jest zjawiskiem fascynującym. Wszyscy, wszędzie i stale mamy z nią do czynienia. O ważnych sprawach, które pośrednio lub bezpośrednio dotykają każdego z nas trudno jest pisać, bo książka będzie albo banalna, albo zbyt specjalistyczna. „Przyszłość siły” jest pod tym względem wyjątkiem. Joseph S. Nye Jr. napisał ją w sposób zrozumiały dla laika, ale jednocześnie ciekawy, dla osoby zorientowanej w tematyce. Informacje systematyzujące wiedzę są okraszone przykładami (najczęściej dotyczącymi USA) dzięki czemu możemy tę wiedzę szybciej przyswoić. W przypadku książek pretendujących do miana podręczników akademickich, a sądzę, że pozycja Nye’ego może być traktowana jak podręcznik, ważne jest, aby książka wyjaśniała i nakreślała ogólnie zagadnienie, a nie tylko opisywała, punktowała, kategoryzowała etc. Nie powinna być encyklopedią odstraszającą suchością faktów, ale przewodnikiem rozjaśniającym umysł.
Autor twierdzi, że nie ma jednej siły, choć na początku pokusił się o wyjaśnienie tego pojęcia, które posiada tak wiele definicji, jak wielu naukowców zajmowało się tematyką z nią związaną. W poszczególnych rozdziałach przedstawione zostały różne rodzaje siły. Pierwszy z nich opisuje ją pod kątem militarnym, przedstawiając jej historię i przewidywaną przyszłość. Ten rozdział jednak nie rzuci nas na kolana, ponieważ jest powrotem do lekcji historii, podczas których słuchaliśmy o wojnach i podbojach począwszy od starożytności. W dzisiejszych czasach konflikty zbrojne wciąż występują, nadal widzimy walkę o dominację, o pozycję.
Rozdziały trzeci i czwarty opowiadają o sile ekonomicznej i „miękkiej sile” („soft power”). Obie mimo, że na pozór są nieinwazyjne, mają ogromną moc rażenia. Część piąta mówi się o dyfuzji siły i o cybersile. Autor podkreśla, że w obecnym świecie „zachodzą dwojakie zmiany układu sił: przemieszczenie siły i jej dyfuzja”. Dyfuzja jest silnie powiązana z rewolucją informatyczną i stanowi doskonały wstęp do zjawiska cybersiły. Dyfuzję siły autor przedstawia jako proces, którego znaczenie zwiększyło się dzięki nowej rewolucji informatycznej: „Większość populacji, zarówno w obrębie państw, jak i między nimi, ma dostęp do siły, jaką daje informacja.” Według Josepha Nye’a Jr.’a cybersiła to „zbiór zasobów związanych z tworzeniem, kontrolowaniem i komunikowaniem informacji elektronicznych i komputerowych”. Patrząc na oba zagadnienia poruszane we wspomnianym rozdziale, można odnieść wrażenie, że książka jest powiewem świeżość w zbiorze zakurzonych podręczników politologicznych. Przedstawia oprócz tła historycznego, zjawiska nowe, które możemy obserwować każdego dnia. Świadomość tego, co nas otacza, jest przecież kluczowa dla naszego dalszego rozwoju i analizy przeszłości.
Równie ciekawym rozdziałem jest rozdział szósty, który opowiada o geograficznym przemieszczaniu się siły na przestrzeni wieków, jak również zestawia różne zasoby siły w najważniejszych państwach. Część rozdziału jest poświęcona analizie siły w Stanach Zjednoczonych – analizie wielopłaszczyznowej i (dość) obiektywnej.
Autor w ostatnim rozdziale dotyczącym „siły rozważnej” podsumowuje swoją książkę. Opisuje kroki amerykańskiej strategii rozważnej siły, ukazując nam, jak mając potężną siłę, można z niej korzystać rozsądnie, bez ogłupiającej „żądzy władzy” absolutnej. Prezentuje także, wykorzystywanie siły na swoją korzyść przy jednoczesnym poszanowaniu potrzeb innych aktorów sceny międzynarodowej, którzy także walczą o hegemonię i władzę.
Warto pamiętać, że to Joseph S. Nye Jr. w 1991 roku wprowadził do stosunków międzynarodowych pojęcia „twardej siły” (hard power) i „miękkiej siły” (soft power). W związku z tym czytając „Przyszłość siły”, mamy gwarancję, że wiedzę przekazuje nam prawdziwy specjalista.
Anna Szczęsnowicz
Skopiuj gotowy przypis!
Nye J. S., „Przyszłość siły”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.